تولید تخم مرغ به اندازه کافی داریم، التهابی در کار نیست

خبرگزاری آریا- بازار آریا- یوسف ناصری/در سال های 1396 و 1397 و با شیوع بیماری آنفلوآنزای مرغی در کشور، میزان تولید تخم مرغ کاهش پیدا کرد. در نتیجه نوسان شدید قیمت این محصول پُر مصرف خانوارهای ایرانی اتفاق افتاد و خانواده های ایرانی را به شدت نگران کرد.
در سال 1398 و هفته های اول سال 1399 قیمت تخم مرغ، نوسان شدید نداشته و یک شانه تخم مرغ ریز 30 دانه ای با قیمت20 هزار تومان در سطح شهر عرضه می شود که نزدیک به قیمت های سال 1397 است.
به منظور بررسی دقیق وضعیت تولید تخم مرغ و این که چرا در سال 1398، بازار این محصول، دچار التهاب نشد و این محصول موجب کوچکتر شدن سفره خانوارهای ایرانی نشد، «بازار آریا» با دکتر ناصر نبی پور گفت و گو کرده است.
ناصر نبی پور، دامپزشک و رئیس هیات مدیره اتحادیه مرغ تخم گذار استان تهران است و همچنین در هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغداران میهن عضویت دارد.
*****
*بر اساس آمارهایی که منتشر شده در سال 1397حدود 930 هزار تن تخم مرغ در کشور ماه تولید شده بود وکل تولید سال 1398 به حدود یک میلیون تُن رسید. از طرفی هم، توقف صادرات تخم مرغ در سال 1397 و اوایل سال 1398 اتفاق افتاد.

به نظر جنابعالی، آیا توقف صادرات باعث شد که نوسان شدید در قیمت تخم مرغ پیش نیاید؟
-در سال 1397وزارت صنعت، معدن و تجارت به طور دستوری، صادرات تخم مرغ را ممنوع اعلام کرد و صادرات قابل توجهی انجام نشد ولی صادرات تخم مرغ از خرداد سال 1398 شروع شد.
در این مدت واقعاً مشکلی پیش نیامد. در سال 1398، این امور در اختیار تشکل ها بود و تشکل ها به خوبی وضعیت بازار را رصد کردند. یعنی اگر قیمت تخم مرغ می خواست در بازار داخلی بالا بروداتحادیه، مجوز صادرات تخم مرغ را کمتر می کرد و اگر قیمت می خواست پایین بیاید، مجوز صادرات صادر می کرد تا بتواند جلوی نوسان را بگیرد.
با همین روش، جلوی نوسان گرفته شد. به همین دلیل، برای این که دست سازمان ها و دستگاه های دولتی، از سر تولید کنندگان کم شود اتحادیه مرغ تخم گذار، مدیریت بازار را به عهده گرفت.

*بر اساس برخی آمارها، روزانه حدود 2800 تا 2900 تُن تخم مرغ در مرغداری های کشورمان تولید می شود.
آیا بررسی خاصی انجام داده اید که مشخص شود چقدر نیاز داخلی به تخم مرغ وجود دارد و وقتی گفته می شود در روز 250 تُن تخم مرغ بیش از نیاز داخلی داریم، این رقم دیگر قطعی و درست است؟
-واقعیت این است که مصرف سرانه تخم مرع در ایران حدود 11 کیلوگرم است. با توجه به جمعیت کشور، ما سالیانه چیزی حدود 840 تا 850 هزار تُن تخم مرغ برای مصرف داخلی، لازم داریم اما الان میزان تولید تخم مرغ ایران، نزدیک یک میلیون و 100 هزار تُن است.
ما سالیانه حداقل 200 تا 250 هزار تُن، مازاد مصرف داخلی داریم. از طرفی، در فصل تابستان میزان مصرف تخم مرغ پایین آمده و میزان تخم مرغ مازاد، بیش تر می شود.

*آقای رضایی معاون وزارت جهاد کشاورزی، در شهریور سال گذشته گفته بود که کل تولید تخم مرغ در سال 1398 به بیش از 985 هزار تن خواهد رسید. همچنین گفته بود هدفگذاری برای سال 1400 شمسی این است که میزان تولید سالیانه به یک میلیون و 103 هزار تن برسد.
-ما در حال حاضر سالیانه یک میلیون و 100 هزار تن، تولید تخم مرغ داریم. متاسفانه بازار غیر مجاز تولید تخم مرغ هم داریم یعنی تعداد زیادی جوجه به صورت غیر مجاز، در واحدهای غیر مجاز پرورش داده می شود.
ما از این نوع تخلف ها خبر داریم ولی وزارت جهاد کشاورزی، این تخلف ها را نمی داند.ما وقتی بازار را نیز رصد می کنیم، می بینیم که چگونه است. برای مثال یک دفعه می بینیم که تخم مرغ ریز، در بازار زیاد است. وقتی تخم مرغ زیاد است، مسلم است که پرورش مرغ تخم گذار به صورت غیر مجاز وجود دارد.

*این تولید غیر مجاز تخم مرغ، فقط مربوط به دامداری هایی است که پروانه بهره برداری دارند ولی بیش از مجوز خودشان تولید می کنند؟
-برخی مرغداری ها اصلاً پروانه ندارند.تعداد این نوع مرغداری ها کم نیست. علاوه بر این، مرغداری هایی که دارای مجوز هستند معمولاً بین 10 تا 30 درصد، جوجه ریزی مازاد دارند.

*گفته شده بود که از کل تخم مرغ تولید شده، در حد 90 درصد با روش صنعتی تولید شده و 10 درصد دیگر، سهم مرغ های بومی در تخم گذاری است. از دید شما، وضعیت تولید مرغ ها بومی چگونه است؟
-ما می گوییم سالیانه یک میلیون و 100 هزار تُن تخم مرغ تولید می شود و معمولاً 100 تا 150 هزار تن از این مقدار تولید تخم مرغ را، مرغ های بومی تولید می کنند.
در سال 1398 به ندرت در مرغداری های صنعتی، بیماری آنفلوآنزا داشتیم ولی متاسفانه به خاطر مرغ های بومی یا مرغ های قهوه ای رنگ که در کشورمان پرورش داده می شود، این بیماری شیوع زیادی پیدا کرد.
واقعیت این است که مرغ های قهوه ای که الان در روستاها تخم، تولید می کنند مثل مرغ های بومی قبلی نیستند که سالیانه 50 تا 60 تخم، تولید کنند. این مرغ های جدید در سال 150 تا 200 تخم، تولید کرده و تقریباً اصلاح نژاد شده اند.

*بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران، در مجموع هزار و 746 مرغداری با پرورش مرغ تخم گذار وجود دارد و از این فقط 1352 مرغداری فعال بوده یعنی در حد 77 درصد و همچنین تعداد 394 واحد مرغداری غیر فعال بوده اند.
بیش ترین تعداد از این نوع مرغداری در استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و اصفهان هستند.
-در دهه های گذشته به خاطر پروانه های بهره برداری که صادر کرده بودند حدود 80 درصد مرغداری های تخم گذار، در هفت استان پراکنده بوده اند.
از طرف دیگر، مرغداری های فعال ایران، با ظرفیت کامل کار نکرده و بزرگترین واحدی که ما در استان تهران داریم، الان با ظرفیت تولید 30 تا 35 درصد کار می کند.

*این که مرغداری ها از همه ظرفیت تولیدی خودشان استفاده نمی کنند به نظر جنابعالی، چه علتی دارد؟
-بازار، کشش ندارد که همه تخم مرغ تولید شده را مصرف کند و تولید با ظرفیت کامل باعث می شود بازارهم نوسان قیمت داشته باشد.

*اگر تولید یک واحد تولیدی با کمتر از ظرفیت واقعی انجام شود، قیمت تمام شده هر تخم مرغ تولید شده افزایش پیدا می کند. چه کارهایی می شود انجام داد که هزینه بیشتری به مردم به عنوان مصرف کننده نهایی تحمیل نشود؟
-واقعاً به مصرف کننده تحمیل نشده. من اخیراً آمار واحد تولیدی خودمان را خواستم و امور مالی اعلام کرد که ما توانسته ایم هر کیلو تخم مرغ را با قیمت شش هزار و 926 تومان بفروشیم. یک شانه تخم مرغ دو کیلویی که 30 دانه است، حدود 13 هزار تومان در درب مرغداری فروخته شده یعنی هر دانه تخم مرغ 433 تومان.

*در مورد این که مرغداری ها با 30 درصد ظرفیت، تولید می کنند،قبول ندارید که به مردم هزینه اضافی تحمیل می شود؟
-ما اگر با ظرفیت کامل فعالیت کنیم، تخم مرغ تولیدی را چه کار کنیم. اگر مرغداری ها با ظرفیت کامل کار کنند، در کل کشور روزانه حداقل 350 تُن تخم مرغ مازاد خواهیم داشت که سالیانه 127 هزار تُن می شود.

*اگر به قول شما سرانه مصرف تخم مرغ در ایران 11 کیلوگرم در سال باشد، سالیانه حداکثر 830 هزار تُن تخم مرغ در کشور ما مصرف می شود. در سال 1398 یک میلیون تن تخم مرغ، تولید شده
در بهمن ماه 1398، آقای ترکاشوند مدیر عامل اتحادیه سراسری مرغداران گفته بود 28 هزار تُن تخم مرغ در سال 1398 صادر شده. در این حالت، تخم مرغ های مازاد بر مصرف داخلی و صادرات، تا حداقل آمار رسمی تولید سالیانه یک میلیون تُن مرغ، چه می شود؟
-واقعیت این است که وقتی جنس ارزان شود، مردم می خرند. چون عرضه زیاد است، قیمت پایین می آید.

*در هفته های اخیر به خاطر شیوع ویروس کرونا، واردات کشورهای دیگر از ایران متوقف شد و مدیر عامل اتحادیه سراسری مرغداران، نسبت به توقف صادرات تخم مرغ به خاطر شیوع ویروس کرونا اظهار نگرانی کرده بود.
-کشوری مثل عراق به واردات تخم مرغ از ایران احتیاج دارد و به همین دلیل واردات دارد. تا زمانی که عراق به اندازه کافی تولید ندارد، ما حداقل می توانیم به صورت غیر رسمی تخم مرغ صادر کنیم و رقم صادرات، رقم کمی نبوده است.

*بخش عمده خوراک دام و طیور که در ایران تولید می شود به صورت سنتی است و کیفیت بالایی ندارد. ضریب تبدیل دان مرغ در مرغداری های تخم گذار چقدر است؟
-ضریب تبدیل دان در مرغداری های تخم گذار ایران، در حد استاندارد جهانی است. در دنیا میزان دان برای هر مرغ تخم گذار از اول تا آخر عمر آن 2.6 کیلوگرم است. این رقم در ایران بین 2.6 تا 2.7 کیلوگرم است.

*آیا دامداری ها و اتحادیه های مرتبط تلاش می کنند که دان مرغ استاندارد و با کیفیت که دارای مواد مغذی و پروتئین کافی است مصرف شود و از دان با کیفیت پایین استفاده نشود؟
-متاسفانه اکثر مرغداری ها، دستگاه های آسیاب و میکسر تهیه کرده و خودشان، دان مورد نیاز را تولید می کنند. من اعتقاد دارم مرغدار، باید از کارخانه ای که همه استانداردهای تولید را رعایت می کند، بخرد.
با این حال، الان هزینه خرید هر کیلو خوراک تولیدی کارخانه ها با هزینه حمل و نقل 2800 تومان می شود ولی تولید آن در مرغداری ها حدود 2200 تا 2300 تومان هزینه دارد.

*در بهمن ماه سال گذشته گفته بودید که گله های مرغ به جای 90 تا 110 هفته نگهداری شدند و این کار باعث شد کمبود تخم مرغ در فصل سرد و زمستان احساس نشود.
-وزارت جهاد کشاورزی در دی ماه اعلام کرد که مرغ ها به جای 90 هفته، باید در 110 هفتگی کشتار شوند. اگر مرغ های پیر حذف می شدند، تولید روزانه به 2700 تن می رسید و کمبود تولیدباعث می شد قیمت هر کیلو تخم مرغ به بالای 10 هزار تومان برود.

*اتفاقاً آقای طلاکش دبیر کانون انجمن های سراسری مرغ تخم گذار، اعتقاد دارند راهکار جلوگیری از نوسان قیمت، حذف مرغ های پیر است.
-ما هم می گوییم مرغ های پیر، باید به کشتارگاه بروند. در ماه های گذشته مرغ پُرچرب یا پیر با قیمت 5 هزار تومان فروخته می شد ولی در ماه های اخیر قیمت آن در حد هزار تومان بود. چون قیمت مرغ پیر پایین است، کشتارگاه ها فقط مرغ گوشتی کشتار می کنند.

*مرغ های پیر، بهره وری لازم را ندارند و به اندازه کافی تخم نمی کنند. به همین دلیل هزینه نگهداری آنها بالا می رود یعنی دان بیشتری مصرف کرده و تخم گذاری کمتری دارند. باز این وضع، هزینه های اضافه ای را تحمیل می کند.
-ما در اواخر سال 1398 حدود 14 میلیون مرغ تخم گذاربا عمر بالای 90 هفته داشتیم و باید به کشتارگاه می رفتند.
برای حذف مرغ تخم گذار، بیش از سه یا چهار دلال وجود ندارد. این چند دلال، خرید نمی کردند و این مرغ های پیر، روی دست مرغداری ها ماند. در هر حال، قیمت تمام شده تخم مرغ، برای تولید کننده بسیار بالا است.
در مجموع هم، ما در زمینه تولید تخم مرغ، التهابی در بازار نخواهیم داشت.از طرفی،چون به سمت ماه های گرم سال می رویم و مصرف تخم مرغ پایین می آید، یک مقدار از قیمت تخم مرغ کاهش خواهد داشت.