در همين رابطه نگاهي گذرا به وزراي فرهنگ و ارشاد اسلامي پس از انقلاب اسلامي به همراه کارنامه معاونان فرهنگي آنها خالي از لطف نيست که مشروح آن در ذيل مي‌آيد.
* از دولت موقت تا نخست‌وزير شهيد رجايي بدون معاون فرهنگي
«ناصر ميناچي» وزير تبليغات و جهانگردي در دولت موقت مهدي بازرگان و از ياران علي شريعتي بود، او از جمله افرادي است که در تهيه پيش نويس قانون اساسي جمهوري اسلامي نقش داشت. ميناچي از زمان دولت موقت تا نخست وزيري شهيد رجايي برسرکار بود، البته در اين دوران معاون فرهنگي معرفي نشد و هرگز اين وزارتخانه معاون فرهنگي نداشت.
* معرفي نخستين معاون فرهنگي ارشاد در دوران دولت رجايي و باهنر
«عباس دوزدوزاني» از نخست وزيري شهيد رجايي تا نخست وزيري شهيد باهنر سکان‌دار بود، وي از پايه گذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و اولين فرمانده رسمي کل سپاه بود. سپس در کابينه رجايي وزارت ارشاد را عهده‌دار شد. نماينده مجلس تهران و تبريز در دوره‌هاي اول دوم و سوم شد. از ديگر سمت‌هاي دوزدوزاني مي‌توان معاون دکتر معين(وزير علوم)، مشاور محمد خاتمي(رئيس جمهور). عضو و رئيس شوراي شهر تهران در دوره اول شوراها و رئيس کانون زندانيان سياسي قبل از انقلاب را نام برد. دوزدوزاني در حال حاضر با مقام کارشناس ارشد رياست جمهوري بازنشسته است.
اما نخستين معاون فرهنگي در اين دوران معرفي شد، بيژن نامدار زنگنه فعاليت خود را رسما در اين معاونت آغاز کرد.
* زنگنه باز هم معاون فرهنگي ارشاد/ نگاهي به کارنامه
عبدالمجيد معاديخواه از نخست وزيري شهيد باهنر تا سال اول دولت ميرحسين موسوي بر سر کار بود و باززنگنه در اين دوران هم معاونت فرهنگي ارشاد بود و پس از آن براي وزارتخانه‌هاي ديگر و سمت وزيري معرفي شد.
عبدالمجيد معاديخواه (زادهٔ 1326 در قم) روحاني شيعه و سياست‌مدار ايراني است. او در نوجواني به تحصيل علوم ديني(طلبگي)پرداخت و پس از گذراندن مقدمات عربي، ادبيات، فقه و اصول نزد استادان بنام آن زمان ، تا مرز نيل به درجه اجتهاد پيش رفت. در سالهاي نخست پس از انقلاب قاضي شرع دادگاه انقلاب و بعدها وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در دولت اول ميرحسين موسوي بوده است.
وي در جريان مبارزات عليه رژيم پهلوي و سلطنت محمدرضا شاه پهلوي از سال 1346 تا زمان پيروزي انقلاب دو بار بازداشت ، دو بار تبعيد به گنبدکاووس، سيرجان و جيرفت و سه سال و چند ماه زندان‌هاي قصر، اوين و قزل‌قلعه را تجربه کرد.
وي همچنين مؤلف کتب و آثار مکتوبي نيز هست و در روزنامه‌هايي به نوشتن تحليل مي‌پردازد. بيشتر آثار او به وسيله نشر ذره چاپ و منتشر شده است. نشر ذره، موسسه‌اي انتشاراتي متعلق به خود وي است که پسر وي، حسن معاديخواه، رياست آن را به عهده دارد.
اما با منصوب شدن زنگنه به معانت فرهنگي بد نيست نگاهي هم به کارنامه او داشته باشيم تا اقداماتش را بررسي کنيم.
نگاهي به فعاليت‌هاي بيژن نامدار زنگنه اولين معاون فرهنگي ارشاد، او متولد شهر کرمانشاه است. وي دانش آموخته کارشناسي ارشد رشته عمران از دانشکده فني دانشگاه تهران است. وي به خاطر سابقه طولاني در وزارت به شيخ الوزرا معروف است. زنگنه از سال 1356 به عضويت هيأت علمي دانشگاه خواجه نصير الدين طوسي درآمده و به تدريس در اين دانشگاه پرداخت. زنگنه ابتدا در فاصله سالهاي 1361 – 1359 به عنوان معاون فرهنگي وزير ارشاد پا به دولت نهاد و سپس با عناويني همچون اولين وزير جهاد، نيرو و نفت در کابينه‌هاي ميرحسين موسوي، اکبر هاشمي رفسنجاني و سيد محمد خاتمي همکاري خود را با دولت ادامه داد.
وي تا 24 اسفند 1390 عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام جمهوري اسلامي ايران بود وي هم اکنون عضو بنياد باران و عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي مي‌باشد. زنگنه از اسفند 1385 تا مرداد 1387 به عنوان رياست هيات مديره شرکت هپکو فعاليت مي‌کرد.
* خاتمي از برکناري معاديخواه تا دولت هاشمي وزير ارشاد بود/ وزيري با تغيير سه معاون!
سيد محمد خاتمي از برکناري معاديخواه تا دولت اول هاشمي رفسنجاني بر سر کار آمد گرچه در اين دوران اقدامات چشمگيري صورت نگرفت، اما خاتمي سه معاون فرهنگي به نام‌هاي فريدزاده، صباح زنگنه و احمد مسجد جامعي داشت.
تنها نکته قابل ذکر کار مهم صباح زنگنه است او جزو بنيان‌گذاران نمايشگاه کتاب و نخستين رييس نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران بود.
* از وزارت لاريجاني تا رياست در صدا و سيما/ لاريجاني رفت ميرسليم آمد
اما پس از اين دوره علي اردشير لاريجاني از زمان استعفاي خاتمي تا انتصاب به عنوان رئيس سازمان صدا و سيما در وزارت ارشاد مشغول به کار شد و احمد مسجد جامعي را که در دوره گذشته هم معاون فرهنگي بود ابقا کرد.
مصطفي ميرسليم با انتقال لاريجاني به اين وزارتخانه آمد و وزير ارشاد شد و تا پايان دوره دوم دولت هاشمي رفسنجاني بر سر کار بود و به عنوان وزير در بهارستان خدماتي داشت. ميرسليم با عليرضا برازش و مسجد جامعي به عنوان معاونان فرهنگي در دوره‌هاي مختلف کار کرد.
تا اين دوره احمد مسجد جامعي و بيژن نامدار زنگينه دوران تصدي‌گري بيشتري را در معاونت فرهنگي سپري کردند و حتي فعاليت مسجد جامعي در دوره‌هاي بعد نيز قابل ذکر است.
* حسب حال يک وزير
اما وزير بعد «عطاءالله مهاجراني» بود . با استعفاي مهاجراني مسجد جامعي وزير شد و او تا پايان دوره دوم رياست خاتمي در پاستور وزير ارشاد بود، مسجد جامعي که خود سالهاي طولاني در سمت معاونت فرهنگي بود اين بار بر مسند وزارت نشست و علي اصغر رمضان‌پور و محمدعلي شعاعي در دو دوره معاونان فرهنگي‌اش معرفي شدند و به کار مشغول.
* دولت نهم و دهم؛ صفار هرندي و حسيني/ پرويز، دري و اسماعيلي معاونان فرهنگي
از اين پس و از سال 1384 با انتخاب محمود احمدي‌نژاد به عنوان رئيس جمهور محمدحسين صفار هرندياز مجلس راي اعتماد گرفت و وزير ارشاد شد و محسن پرويز هم به عنوان معاون فرهنگي‌اش شروع به فعاليت کرد، در اين دوره نمايشگاه کتاب تهران از محل نمايشگاه بين‌المللي تهران به مصلاي امام خميني (ره) منتقل شد. اما در دوره دوم سيد محمد حسيني وزير دولت دهم معرفي و او هم بهمن دري اخوي را به جاي پرويز معرفي کرد تا در طبقه سوم وزارت ارشاد به معاونت فرهنگي برود.
ولي پس از برگزاري نمايشگاه کتاب سال گذشته بهمن دري با وجود فشارها و آنچه خستگي از کار عنوان شد خانه نشيني را برگزيد و وزير به جاي دري علي اسماعيلي را به عنوان سرپرست معاونت فرهنگي معرفي کرد تا امور حساس دايره نشر و کتاب بر زمين نماند و اسماعيلي را در ادامه رئيس نمايشگاه بيست و ششم معرفي کرد تا دولت پايان پذيرد.
اما چند روز پيش حسيني براي نمايشگاه سال آتي که همزمان با فعاليت دوره يازدهم رياست جمهوري خواهد بود رئيس نمايشگاه کتاب را برگزيد که واکنش رسانه‌ها را در بر داشت، اما وزير دليل اين انتصاب را برعهده داشتن مسئوليت تا روزهاي آخر در اين وزارتخانه عنوان کرد.
* گمانه زني وزير ارشاد دولت روحاني/ از مطهري تا ...
از مرداد و حدود 50 روز ديگر دولت آتي کار خود را آغاز خواهد کرد و با معرفي کابينه و راي اعتماد از مجلس شوراي اسلامي رسما وزاري دولت اميد رهسپار وزارتخانه‌هاي متبوع خواهند شد.
اما گمانه‌زني‌هاي فراواني درباره سکان‌داري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بر سر زبان هاست و نام‌هاي متعددي عنوان مي‌شود نام‌هايي چون، علي مطهري، احمد مسجد جامعي و حتي برخي به نام حسام‌الدين آشنا هم اشاره مي‌کنند.