خبرگزاري آريا - هفته نامه سلامت - محبوبه رياستي: هر انساني با تجارب اوليه کودکي خود که منجر به باورهاي اساسي درباره خودش و جهان اطرافش مي شود وارد روابط زناشويي مي شود. افراد به طور معمول، عشق و حمايت والدين شان را تجربه مي کنند که منجر به باورهايي مانند «من دوست داشتني هستم» و «من شايسته هستم» مي شود. اين باورها به نوبه خود باعث مي شود فرد در بزرگسالي ديدگاه مثبت درباره خود داشته باشد. افرادي که عشق و حمايت کافي دريافت نکرده اند، در مقايسه با افراد داراي کارکرد سالم، تجارب منفي بيشتري دارند که ممکن است به باورهايي مانند «من دوست داشتني نيستم» و «من بي کفايت هستم» منجر شود. اين باورها به ويژه آنهايي که عمدتا در نتيجه تجارب ناگوار دوران کودکي شکل مي گيرند، مي توانند هسته اصلي اختلافات زناشويي باشند. در اين مورد با دکتر حامد محمدي کنگراني گفتگو کرده ايم.
تعريف تان از يک رابطه زناشويي موفق چيست؟
به نظر من رابطه زناشويي بر 4 مورد استوار است. درست مثل پايه هاي يک ميز که باعث ايستادن ميز مي شود، زندگي هم بر اين 4 مورد استوار مي شود. اول مسائل عاطفي، يعني بيان احساسات، دوم تفکر، به اين معنا که زن و شوهر چقدر با يکديگر همفکري مي کنند، سوم روابط زناشويي و در آخر هم مسائل اقتصادي. با توجه به اين تعريف پايه رابطه زناشويي هر فرد مي تواند نسبت به ديگري قوي تر يا ضعيف تر باشد. البته ناگفته نماند در اين بين نيازهاي خودآگاه و ناخودآگاه هم وجود دارند که خيلي مهم هستند.
منظور از نياز خودآگاه و ناخودآگاه چيست؟
بعضي از نيازها خودآگاه هستند مثل ارتباط جنسي يا تفريحات مشترک و برخي ديگر ناخودآگاه هستند، مثل نياز به امنيت. همه افراد دوست دارند امنيت داشته باشند، اما فردي که در کودکي کنار والدينش احساس امنيت را تجربه نکرده، دوست دارد با همسر خودش اين امنيت را به دست بياورد، آن هم به هر قيمتي حتي با کنترلگري شديد. در واقع، ناامني باعث کاهش اعتماد به نفس او شده و او اعتماد به نفس نداشته خود را با کنترل کردن فرد مقابلش جبران مي کند و رابطه به اصطلاح «اسيدي» از همين جا آغاز مي شود.
در مورد رابطه «اسيدي» توضيح مي دهيد؟
روابط «اسيدي» اغلب از افرادي سر مي زند که اعتماد به نفس پايين يا ترس از دست دادن دارند يا شخصيت هاي وابسته اي هستند. اين افراد هر کاري مي کنند که طرف مقابل شان را نگه دارند؛ از ارتباط جنسي افراطي گرفته تا حل مسائل مالي و ... در نهايت رفتار زن و شوهرها با يکديگر باعث مي شود نظم زندگي شان به هم بخورد و از تعادل خارج شود. اين رابطه ها به رابطه هاي بيمارگونه تبديل مي شود و فردي که اعتماد به نفس ندارد يا ترس از دست دادن دارد، حتي گاهي همسرش را ناخودآگاه به زنجير مي کشد و راه نفس کشيدن را به واسطه کنترلگري زياد بر او مي بندد. حتي گاهي اين افراد به علت ترسي که دارند هر نوع تحقير و توهيني را هم تحمل مي کنند که مبادا همسرشان را از دست بدهند چون احساس امنيت ندارند و اضطراب همه وجودشان را گرفته است.
پس مي شود نتيجه گرفت که عشق و توجه زياد مي تواند در يک رابطه مخرب باشد؟
بله، معمولا افراد وابسته و مضطرب حتي وقتي ازدواج مي کنند، همچنان نگران رابطه و زندگي زناشويي خود هستند، بدون اين که مورد عجيب يا مشکوکي رخ داده باشد! طبيعي است که زندگي کنار همسري با اين حد از وسواس و نگراني، اول از همه شريک زندگي را ناراحت مي کند و اتفاقا همين نگراني هاي بي مورد باعث دلزدگي همسر مي شود.
اين افراد بايد بدانند براي حفظ همسر و زندگي مشترک بايد دست از نگراني بردارند و زماني براي تنفس به همسر خود بدهند. به ياد داشته باشيد هر چيزي اندازه و ميزاني دارد و بيش از اندازه اش خوب نيست. تاکيد مي کنم اگر احساس ناامني در شما بسيار شديد است بايد با متخصص مشورت کنيد و رابطه خود را بهبود ببخشيد.
متاسفانه خيلي از همسران وقتي مشکلي با يکديگر دارند به جاي صحبت کردن با هم شروع به قضاوت کردن يکديگر مي کنند. در اين شرايط چه بايد کرد؟
زماني که سوالي در ذهن ايجاد مي شود، به جاي فرضيه سازي و تلاش براي يافتن پاسخ در ذهن بايد «در دنياي واقعي» دنبال پاسخ سوال گشت. طبيعتا مي توان اول از کسي که اين سوال را مطرح کرده پرسيد.
البته ممکن است اين روش جواب ندهد چون گاهي دلايل ناخودآگاه يا زخم هايي وجود دارد که نياز به بهبود و ترميم دارد. اين که فکر کنيد اولين نتيجه گيري شما درست است، خطاست. اين مسئله باعث مي شود ديگر دنبال جواب اصلي نرويد و مشکلات از همين جا شروع مي شود.
زن و شوهرها چگونه مي توانند به هم محبت کنند و احساس طرف مقابل را صميمانه به خود جلب کنند، نه از روي وسواس و ...؟
بايد بدانيد کساني که با خود مهربان نيستند و وجودشان آکنده از سختي هاست، نمي توانند با ديگران نيز مهربان باشند. براي اين که بتوان محبت را نثار ديگران کرد، بايد به خواسته ها، نيازها و دغدغه هاي آنها توجه داشت. گفتگو زماني صميمانه و عاطفي خواهد بود که صرفا به رد و بدل کردن اطلاعات پرداخته نشود. مثلا «فردا ساعت چند بر مي گردي؟»، «حتما ميوه بخري»، «مراقب بچه ها باش» و ... اين صحبت هاي روزمره ظاهرا گفتگو است، اما فضاي صميمانه ايجاد نمي کند.
گفتگوي صميمانه بار عاطفي دارد و با درک عاطفي و هيجان همراه است و يکي از نيازهاي اساسي انسان هاست. سعي کنيد شنونده خوبي باشيد و نسبت به سخنان طرف مقابل واکنش هاي مناسب نشان دهيد. يادتان باشد چشم پوشي از خطاها باعث مي شود صفا و صميميت در فضاي خانواده حاکم باشد. آگاهانه اشتباهات همديگر را ناديده بگيريد و آگاهانه ببخشيد و عفو کنيد. همه ما هميشه نيازمند نوازش هاي عاطفي هستيم، پس به نياز هم احترام بگذاريم.
گاهي يکي از طرفين آنقدر براي ديگري مايه مي گذارد که بالاخره خسته مي شود و حس قرباني بودن پيدا مي کند. در اين شرايط چه بايد کرد؟
رابطه اي که در آن فرد بيش از آنچه به دست مي آورد از خود مايه مي گذارد تا جايي که احساس مي کند اين رابطه به کلي يکطرفه شده و فقط يک نفر با از خودگذشتگي، مدام در تلاش براي جلب رضايت و برآورده کردن نيازهاي فرد ديگر است، رابطه سالمي نيست. اين افراد پس از مدتي، ديگر آن شور و نشاط عاشقانه اوليه را نخواهند داشت زيرا از نشاط دروني خود غافل شده اند. اين زن و شوهرها بهتر است در چنين شرايطي به متخصص مراجعه کنند تا او بر اساس نوع شخصيت و شرايط آنها بهترين راه را نشان دهد.
چه تعريفي از يک رابطه دوستانه بين همسران داريد؟
چنين رابطه اي مبتني بر شناخت و به گونه اي محترمانه و توأم با محبت است. برخلاف عشق هاي آتشين اين روابط ممکن است بسيار کُند پيشروي کند اما بسيار مستحکم هستند. نکته مهم اين است که نبايد فراموش کنيد رفاقت و تفاهم در زندگي مشترک لازم است ولي کافي نيست و زن و شوهر علاوه بر اين نوع رفاقت و دوستي، بايد گاهي اوقات با جرقه هايي از احساسات و تمايلات، آن را زيباتر و هيجان انگيزتر کنند.
چرا بعضي اوقات رابطه هاي اسيدي سال ها طول مي کشد و هيچ کدام از طرفين هم شکايتي ندارند؟
چون يکي از طرفين بدبيني اش را به پاي عشق مي گذارد و ديگري هم آن را مي پذيرد و پيش خود فکر مي کند همسرش او را بيش از اندازه دوست دارد، بنابراين او را کنترل مي کند يا مثلا همسر شخصيت وابسته اي دارد و اصلا به اين کنترل نياز دارد. به همين علت هر دو اين وضعيت را پذيرفته اند و زندگي شان ادامه پيدا مي کند اما زماني که کوچک ترين بحراني اين تعادل را به هم بزند، قطعا مشکل پيش خواهد آمد.
آيا دارو درماني به درمان رابطه هاي اسيدي کمک مي کند؟
اگر يکي از طرفين وسواس يا اضطراب زيادي داشته باشد با دارو مي توان تا حدودي مشکل را کنترل کرد اما روان درماني بيشتر جواب مي دهد. در قدم اول بهترين کار اين است که دخترها و پسرها پيش از ازدواج حتما نزد مشاور بروند تا يکديگر را بهتر بشناسند و بعدها کمتر دچار مشکلاتي از اين نوع شوند.