خبرگزاری آریا - معاون وزیراقتصاد تاکید کرد: تنوع بخشی به ابزارهای تامین مالی یعنی هم اوراق گام برای تامین مالی زنجیره‌ای، فکتورینگ برای تامین مالی قراردادها و کمک به پیمانکاران و هم شرکت‌های سهامی عام پروژه برای تامین مالی پروژه های نیمه تمام از مسیر بورس، نخستین‌هایی است که در اقتصاد ایران محقق شد تا زمانی که بانک ها به لحاظ رشد نقدینگی الزام کنترل ترازنامه دارند، در تامین مالی تولید و پروژه های نیمه تمام خللی ایجاد نشود.
به گزارش آریا به نقل از شادا، سیدعلی روحانی، معاون سیاستگذاری اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی به تشریح اقدامات انجام شده در دولت سیزدهم برای بهبود محیط کسب و کار، حمایت از کسب و کارهای خرد و تامین مالی بنگاه های اقتصادی و به چرخه درآمدن تولید پرداخت.
فعال شدن ظرفیت تسهیلات تبصره 18 برای اولین بار در دولت سیزدهم
وی با اشاره به اجرای حکم قانونی تبصره (18) قانون بودجه کل کشور اشاره کرد و گفت: در زمینه تبصره (18) چالشی که در ابتدای امر با آن مواجه بودیم، شفاف نبودن سازوکارهای اجرایی آن و همچنین عملکرد نامطلوب سال 1399 بود که در قانون بودجه سال 1400، سیاستگذاری آن در اختیار وزارت اقتصاد و دولت سیزدهم با وجود چالش‌های فراوان قرارگرفت. همچنین در ابتدای امر تبصره (18) قابلیت اهرم‌سازی را نداشت و منابع دولتی با بازدهی کمی در اختیار تعداد محدودی افراد قرار می‌گرفت.
روحانی ادامه داد: در این دوره وزارت اقتصاد تلاش کرده است که منابع دولت را با سیاست اهرم‌سازی به بنگاه‌های کوچک و متوسط برساند. اهرم‌سازی بدین معنی که تلاش شده یک واحد از منابع دولت با نرخ صفر درصد با دو واحد از منابع بانکی با نرخ بهره مصوب شورای پول و اعتبار تلفیق شود و در نهایت به‌طور میانگین با نرخ 15 درصد در اختیار کسب‌وکارها گذاشته شود و از این منظر سازوکار تبصره (18) یک سازوکار بی‌نظیر است که توانایی اهرم‌سازی منابع دولت را فراهم می‌کند. البته درراستای تحقق توسعه متوازن کشور نرخ این تسهیلات در مناطق محروم کشور 13 درصد در نظر گرفته شده است.
روحانی اظهار کرد: در زمینه کمک‌های فنی و اعتباری از محل تبصره (18) سال 1400، افزایش سرمایه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به میزان 477 میلیارد تومان انجام شده که موجب افزایش توان سرمایه‌گذاری و تسهیل‌گری ضمانت می‌شود. ارائه تسهیلات اشتغال‌زایی تبصره (18) سال 1400 نیز پرداخت 35 هزار و 481 میلیارد تومان تسهیلات جهت اشتغال‌زایی که موجب ایجاد اشتغال جدید برای 77 هزار و 581 نفر و تثبیت 64 هزار و 462 شغل موجود شده است.
وی با اشاره به عملکرد این تبصره در قانون بودجه سال 1401 نیز گفت: در زمینه کمک‌های فنی و اعتباری از محل تبصره (18) سال 1401، افزایش سرمایه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به میزان 966 میلیارد تومان انجام شده است.
ارائه تسهیلات اشتغال‌زایی از محل این تبصره به میزان 7 هزار و 910 میلیارد تومان در حال انجام است.
همچنین از محل همین تبصره در بودجه سال 1402 نیز پرداخت 20 هزار و 870 میلیارد تومان به مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره)، بهزیستی، بنیاد برکت و شرکت‌های دانش‌بنیان در حال انجام است.
معاون وزیر اقتصاد تاکید کرد: یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دولت سیزدهم در تبصره (18) قانون بودجه سال 1402 نمایان شد، تمامی منابع مربوط به اشتغال و تولید ازجمله منابع تکلیفی قرض‌الحسنه بانکی اشتغال، منابع تسهیلات قانون اشتغال روستایی و منابع سنوات گذشته تبصره (18) در این تبصره تجمیع شدند.
وی اظهار کرد: اما دستاورد بزرگ دیگری که این نوع حمایت از کسب وکارها برای دولت دارد این است که دولت در سازوکار تبصره (18) می‌تواند سرمایه‌های بخش خصوصی را به سمت اولویت‌های کشور جهت دهد. به‌عنوان مثال در حال حاضر بهینه‌سازی انرژی یکی از مسائل دولت است و هر صنعت و کسب‌وکاری که در این حوزه طرح و ایده جذاب و فراگیری داشته باشد در اولویت حمایت دولت قرار خواهد گرفت. در سایر حوزه‌ها هم اگر موضوعی به اولویت تبدیل شود این امکان وجود دارد که بخش خصوصی را به سمت سرمایه‌گذاری در آن جهت تشویق کنیم.
به گفته وی یکی از ویژگی‌های برجسته تبصره (18) در سال 1401 و 1402 که دبیرخانه تبصره (18) در وزارت اقتصاد حضور داشت این است که تا یک سطحی امکان توزیع برابر بین استان‌ها را مورد تأکید قرار داده است. این تأکید باعث شده تا استان‌هایی از کشور که به هر دلیلی از پیشرفت عقب ماندند، این عقب‌ماندگی را جبران کنند.
تزریق 41 هزار میلیارد تومان تسهیلات تبصره 18 به کسب و کارهای کوچک
روحانی اعلام کرد: از سال 1400 تاکنون بالغ بر 41 هزار میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع تلفیقی در کسب‌وکارها تزریق شده و براساس برنامه‌ریزی که صورت‌گرفته تا شهریور 1403 انتظار می‌رود حداقل 40 هزار میلیارد تومان دیگر تسهیلات به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کشور تزریق شود. در مناطق روستایی، قانون اشتغال روستایی ذیل تبصره (18) باز احیا شده و از این محل هم در همین بهمن ماه حداقل 20 هزار میلیارد تومان منابع جهت توسعه اشتغال روستایی کارسازی شده و آماده تزریق به مناطق روستایی و عشایر کشور است.
وی درباره آثار ملموسی این اقدامات در زندگی مردم اعلام کرد: براساس آمارهای جهانی بیش از 80 درصد سهم اشتغال در کشورهای مختلف از محل رونق کسب‌وکارهای کوچک و متوسط صورت می‌گیرد. بنابراین وقتی ما به‌عنوان دولت بر رونق کسب وکارهای کوچک و متوسط تأکید داریم، اولا در تلاشیم که نرخ بیکاری را کاهش دهیم و همان‌طور که آمارهای منتشرشده مرکز آمارهم نشان می‌دهد نرخ بیکاری به کم‌ترین میزان خود یعنی 7.6 درصد طی 40 سال اخیر رسیده است و تعهد اشتغالی که بابت 41 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداختی تاکنون از بخش خصوصی گرفته شده، حدود 150 هزار تعهد اشتغال بوده است.
راه اندازی تامین مالی زنجیره‌ای برای اولین بار؛ انتشار 52 هزار میلیارد تومان اوراق گام
وی با اشاره به راه‌اندازی روش تأمین مالی زنجیره‌ای که برای نخستین بار در دولت سیزدهم انجام شد، یادآوری کرد: یکی از مشکلات موجود در اقتصاد در زمان شروع به کار دولت سیزدهم، تشدید نیاز شرکت‌ها به تأمین سرمایه در گردش ناشی از اختلالات شیوع بیماری کرونا و افزایش هزینه‌های تأمین مالی بود.
روحانی اظهار کرد: با تصویب ستاد هماهنگی اقتصادی دولت کارگروه ملی تأمین مالی زنجیره‌ای در ایران تشکیل شد. این کارگروه موظف شد که اقدامات متعدد و اصلاحات ساختاری زیادی را نظام مالی ایران انجام دهد تا کسب‌وکارها بتوانند از ابزارهای اعتباری مانند گواهی اعتبار مولد به‌منظور تأمین مالی خرید مواد اولیه خود استفاده کنند.
وی اعلام کرد: در نتیجه اقدامات کارگروه ملی تأمین مالی زنجیره‌ای در سال 1401 مبلغ 52 هزار میلیارد تومان اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) برای صنایع مختلف منتشر شد و انتظار می‌رود که با تثبیت مجدد فضای اقتصاد کلان مبالغ بیش‌تری نیز از این روش تأمین مالی شود.
وی تاکید کرد: انتظار می‌رود که با تثبیت مجدد فضای اقتصاد کلان و ایجاد زیرساخت‌های فنی و مقرراتی مبالغ بیش‌تری با این روش تأمین مالی شود و معادل 15 درصد کل تسهیلات نظام بانکی بشود.
معاون وزیر اقتصاد تاکید کرد: ازجمله مزایای این روش کمک به تولید و اشتغال کشور و کاهش هزینه‌های تولید است که نشان می‌دهد این روش تأمین مالی می‌تواند در نقشه رشد تولید و کاهش تورم کشور مؤثر و مفید باشد.
طراحی و پیاده‌سازی «سامانه ثبت واگذاری مطالبات قراردادی» برای اولین بار
روحانی با یادآوری اینکه مسئله تأمین مالی در بنگاه‌های اقتصادی و همچنین پروژه‌ها، یکی از مهم‌ترین موانع ارتقای توان تولید داخل و رشد اقتصادی است، به تنوع‌بخشی به شیوه‌های تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی اشاره کرد و گفت: فکتورینگ، حکم قانون از سال 98 بود و آیین نامه ای هم برای آن تدوین شد اما نیاز به دستور العمل اجرایی داشت؛ یکی از اقدامات انجام شده در این راستا طراحی و پیاده‌سازی «سامانه ثبت واگذاری مطالبات قراردادی» است که در این راستا تدوین «دستورالعمل اجرایی و متن قرارداد همسان واگذاری مطالبات قراردادی» و مکاتبه و پیگیری از بانک مرکزی درخصوص «انتقال ضمانت‌نامه‌های پرداخت در مطالبات قراردادی» که منتج به تصویب موضوع در شورای پول و اعتبار، در قالب الحاق یک تبصره به ماده (6) دستورالعمل ناظر بر ضمانت‌نامه‌های بانکی (ریالی) شد.
وی یادآور شد: فکتورینگ به این معنا است که کارفرماهایی که پروژه ای را با پیمانکار تعریف می کنند؛ کارفرما نیاز به تامین مالی اولیه ای دارد که در بسیاری مواقع در ابتدا رقم کمی از سوی کارفرما پرداخت می شود و پیمانکار معضل تامین مالی برای ادامه پروژه دارد. فکتورینگ اجازه می دهد مطالبات پیمانکار خود تبدیل به ابزار مالی قابل تنزیل توسط یک نهاد ثالث می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین تبادل‌نظر طی جلسات مشترک با برخی بانک‌های تخصصی، شرکت‌های تأمین سرمایه و شرکت‌های بخش غیردولتی برای همفکری در انعقاد قرارداد فکتورینگ و بررسی موضوع جهت مشخص شدن نیازمندی‌ها و یا نواقص موجود در فرایندهای پیش‌بینی‌شده در آیین‌نامه اجرایی به‌منظور عقد قرارداد فکتورینگ، مکاتبه، پیگیری و برگزاری جلسات با بانک مرکزی درخصوص تدوین دستورالعمل اجرایی ناظر بر پذیرش مطالبات قراردادی توسط بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی و طرح آن در شورای پول و اعتبار جهت تصویب و ابلاغ و همچنین ابلاغ نمونه قرارداد همسان واگذاری تهیه شده توسط این وزارت به نهادهای تحت نظارت آن بانک انجام شد.
معاون وزیر اقتصاد گفت: تدوین آیین‌نامه اجرای صندوق‌های تضمین در جلسه 28 دی ماه سال گذشته هیأت وزیران و اصلاحیه‌های بعدی آن، تدوین «پیش‌نویس اساسنامه نمونه مؤسسات (صندوق‌های) تضمین» و «پیش‌نویس دستورالعمل ضوابط اختصاصی تاسیس و اداره مؤسسات (صندوق‌های) تضمین» جهت طرح و تصویب در شورای راهبری مؤسسات (صندوق‌های) تضمین از دیگر اقدامات انجام شده در این خصوص است که هر دو این موارد یعنی طراحی و پیاده‌سازی سامانه ثبت واگذاری مطالبات قراردادی (فکتورینگ) و تدوین و تصویب آیین‌نامه اجرایی موسسات تضمین برای اولین بار در دولت سیزدهم ان انجام شده است و انتظار می‌رود فعالان اقتصادی از این ظرفیت ها استفاده کنند.
وی در ادامه همچنین به تأسیس چند مؤسسه (صندوق) تضمین غیردولتی و استفاده از ظرفیت‌های این شیوه تأمین مالی توسط فعالان اقتصادی اشاره کرد که به تسهیل در تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی و بهبود محیط کسب‌وکار و رونق تولید در کشور می‌انجامد.
تامین مالی پروژه های نیمه تمام با منابع غیربانکی
معاون وزیر اقتصاد تدوین احکام پیشنهادی در راستای استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه جهت جلب حضور و مشارکت بخش خصوصی را از دیگر رویکردهای جدی دولت سیزدهم در تنوع بخشی به تامین مالی پروژه ها و بنگاه های اقتصادی برشمرد و ادامه داد: تحولات بازار سهام در سال پیش از استقرار دولت سیزدهم و ریزش شاخص کل بورس اوراق بهادار در مرداد ماه آن سال موجب اخذ رفتار محتاطانه سرمایه‌گذاران در بازار سهام شد و از طرفی با توجه به حجم بالای پروژه‌های ناتمام در کشور، روند نزولی انباشت سرمایه و نقش تحولات اقتصاد کلان به‌ویژه در حوزه ارزی در توجیه‌ناپذیر شدن اقتصادی پروژه‌های دارای توجیه اقتصادی در گذشته، تسریع در اجرا و بهره‌برداری از پروژه‌های نیمه‌تمام بیش از گذشته ضرورت یافته است. از آنجا که استقرار نرخ تورم در سطوح بالا در نهایت منجر به اتخاذ تصمیم درخصوص اجرای سیاست کنترل مقداری ترازنامه شد، لذا عملا تأمین مالی پروژه‌ها با محدودیت تأمین مالی ازطریق سیستم بانکی مواجه شده بنابراین در این برهه زمانی، بهره‌گیری از سایر ابزارهای تأمین مالی اولویت یافت.
روحانی به اقدامات انجام شده در این حوزه اشاره کرد و افزود: مشارکت در تدوین آیین‌نامه معاملات سهام و مدیریت منابع نقدی در صندوق تثبیت بازار سرمایه و اصلاح اساسنامه صندوق مذکور، تدوین آیین‌نامه اجرایی «بازارمبادلات شمش طلا در بورس کالای ایران» برای تصویب در هیئت وزیران، تصویب بسته‌های حمایت از سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، تدوین دستورالعمل تأمین مالی در زنجیره تأمین به پشتوانه اسناد اعتباری در بورسهای کالایی کشور و سیاستگذاری برای تسهیل تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی ازطریق شرکت‌های عام پروژه در همین راستا انجام شد.
به گفته وی تدوین آیین‌نامه اجرایی ماده (5) قانون جهش تولید مسکن موضوع تاسیس، توسعه و تسهیل مقررات فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای تأمین مالی ساخت و اجاره مسکن نیز در همین زمینه از سوی وزارت اقتصاد انجام شده است.
وی اضافه کرد: بر این اساس برای اولین بار تمرکز بر تأمین مالی پروژه‌های نیمه تمام ازطریق روش‌های غیر بانکی و به طور مشخص روش‌های معرفی شده در بازار سرمایه کشور و تشکیل «کمیته تخصصی تسهیل تأمین مالی پروژه(طرح)ها ازطریق شرکت پروژه سهامی عام» با دستور وزیر امور اقتصادی و دارایی در معاونت سیاستگذاری اقتصادی این وزارتخانه انجام شد و انتظار می رود که شاهد ارتقاء تأمین مالی فعالین اقتصادی با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه و توسعه و تعمیق بازار سهام سرمایه باشیم.
وی اضافه کرد: تسهیل و تشویق ورود شرکت‌ها و مردم به بازار سرمایه؛ تصویب دستورالعمل درج و نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بازار توافقی فرابورس ایران، تصویب ضوابط و شرایط اختصاصی پذیرش سهام شركت‌های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال، معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل سود تقسیم‌نشده، کاهش هزینه، زمان و مراحل انتشار انواع اوراق مالی اسلامی با تسهیل مقررات مربوطه ازجمله تسهیل در انتشار اوراق بدهی بدون ضامن ملکی با رتبه اعتباری، افزایش تعداد نهادهای مالی و تقویت فضای رقابتی با رفع انحصارها از آثار ملموس این اقدامات بوده است.
معاون وزیر اقتصاد درهمین خصوص به صدور مجوز پذیره‌نویسی اولین شرکت پروژه با استفاده از «دستورالعمل نحوه صدور مجوز عرضه عمومی شرکت پروژه (سهامی عام)» مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار در شهریور ماه سال جاری به مبلغ 2 هزار میلیارد تومان برای شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس جهت انجام افزایش سرمایه از محل آورده نقدی با سلب حق تقدم از سهامداران فعلی اشاره کرد.
وی افزود: انجام بزرگ‌ترین تأمین مالی پروژه‌محور در بازار سرمایه به مبلغ 4.5 هزار میلیارد تومان با عنوان «طرح احداث واحد احیای مستقیم» توسط شرکت «صبا فولاد خلیج فارس» از روش«افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم از سهامداران فعلی»، اخذ پذیرش کارخانه طلا با عنوان پروژه «توسعه معادن پارس تأمین» از فرابورس ایران نیز در این راستا انجام شد.
حمایت از تولید دانش بنیان‌ها
روحانی همچنین رویکرد دانش‌بنیان شدن اقتصاد کشور و از سوی دیگر، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌صورت پایدار، مستمر، قاعده‌مند و هدفمند را از جمله مسائلی دانست که در سال‌های اخیر بر روی آن تأکید بسیاری انجام شده است و به همین دلیل توجه به ظرفیت‌های وزارت اقتصاد در این مسیر بسیار حائز اهمیت است و به این منظور تسهیل و حمایت از ثروت‌آفرینی، تولید و تجارت رسمی با تأکید بر اقتصاد دانش‌بنیان، تدوین مقررات لازم و ایجاد زیرساخت‌های مقرراتی برای حمایت از تولید دانش بنیان‌ها دنبال شده است.
معاون وزیر اقتصاد گفت: در این راستا تقسیم‌کار جامع دستگاه‌های تابعه وزارت اقتصاد، ارتقای هماهنگی‌ها و هم‌افزایی‌ها در امور دانش‌بنیان، احصای نیازهای فناورانه جهت نیل به وزارتخانه فناور، تشریک‌مساعی با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری درراستای ارتقای اکوسیستم دانش‌بنیان، تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی مربوط به قانون جهش تولید دانش‌بنیان مصوب 1401 ازجمله آیین‌نامه بندهای (ب) و (ت) ماده (11)، تلاش در جهت شناسایی پروژه‌های پیشران متناسب با اهداف اقتصادی کشور در سطح استانی، تبیین حوزه‌های دارای ظرفیت به‌کارگیری شرکت‌های دانش‌بنیان، هوشمندسازی فرایندهای عملیاتی با استفاده از مؤسسات دانش‌بنیان، تسهیل شرایط مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و رفع چالش‌های این شرکت‌ها در بازار سرمایه بالاخص در حوزه افزایش سرمایه انجام شد.
وی تاکید کرد: تدوین برنامه عملیاتی برای ایفای نقش فعال در زمینه دانش‌بنیان به‌همراه تدوین بسته سیاستی حمایت از امور دانش‌بنیان و تقویت اقتصاد دانش‌بنیان ازطریق ابزارهای مالیاتی، تدوین سازوکار برای رفع چالش‌ها فعالیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف مالیاتی، بانکی، بیمه و بازار سرمایه و ایجاد تمهیدات برای توسعه طرح فعالان اقتصادی در حوزه دانش‌بنیان با تمرکز بر فعالیت و اقدامات دستگاه‌های اجرایی مرتبط در هر حوزه از دیگر اقدامات برای حمایت از تولید دانش بنیان بوده است.
روحانی تاکید کرد : انتظار می‌رود در ادامه نیز شاهد ایفای نقش فعال وزارت امور اقتصادی و دارایی در زمینه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و تقویت نقش و کارکردهای وزارت امور اقتصادی و دارایی برای حل موانع تولید دانش‌بنیان باشیم تا در نتیجه آن
بهبود محیط کسب‌وکار برای شرکت‌های دانش‌بنیان و ایجاد تقاضا برای محصولات دانش‌بنیان ازطریق هوشمندسازی فعالیت‌ها و تدوین احکام پیشنهادی در راستای استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه جهت جلب حضور و مشارکت بخش خصوصی محقق شود.