خبرگزاری آریا-روزنامه انگلیسی "فاینانشال تایمز" چاپ لندن سه‌شنبه شب فاش کرد که اردن درخواست عربستان برای تحویل مقام امنیتی سابق این کشور را رد کرده است.
به گزارش خبرگزاری آریا،رسانه‌های عربی به نقل از رسانه انگلیسی فاینانشال تایمز گزارش داند، دولت عبدالله دوم نپذیرفته است که "باسم عوض الله" مقام امنیتی این کشور را به عربستان تحویل دهد.
روزنامه واشنگتن پست روز سه شنبه (17 فروردین ماه 1400) خبر داده بود که یک هیئت سعودی برای درخواست آزادی «باسم عوض الله» رئیس اسبق دیوان پادشاهی و فرستاده ویژه اردن به عربستان به اردن رفته است.
اتفاقات روز شنبه (14 فروردین ماه 1400) اردن که با بازداشت گسترده مسئولان سابق این کشور به اتهام «تهدید امنیت کشور» همراه شد، از آن به عنوان کودتای ناکام یاد شده است. از میان 20 نفری که به ظن تلاش برای کودتا در این کشور دستگیر شده اند، دولت اردن تنها اسامی دو نفر را اعلام کرده که ارتباط ویژه آنان با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، احتمال دخالت ریاض در این موضوع را تقویت کرده است.
بر اساس بیانیه های دولتی اردن، از میان دستگیرشدگان علاوه بر شاهزاده حمزه، اسامی «باسم عوض الله» و «شریف حسن بن زید» اعلام شده که از هر دو نفر به عنوان افرادی نام برده می شود که به عربستان نزدیک هستند و گفته می شود که این دو علاوه بر گذرنامه سعودی، تابعیت عربستانی هم دارند و در این کشور صاحب ملک و مستغلات فراوانی هستند.
عوض الله وزیر برنامه ریزی سابق در اردن است و پیشتر گفته می شد که با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، رابطه نزدیکی دارد. حتی شایع شده بود که او یکی از برنامه ریزان اصلی پروژه بلندپروازانه نیوم در عربستان است که هزینه ساخت آن بیش از 500 میلیارد دلار برآورد شده است.
باسم عوض الله در سال 2007 به مدت یک سال رییس دیوان ملکی سلطنتی و پیش از آن هم رییس دفتر عبدالله دوم شاه اردن بود و گفته می شد که او یکی از افراد برجسته و تاثیرگذار در تصمیم گیری‌های اردن به شمار می‌رود.
از عوض الله همچنین به عنوان فردی نام برده می‌شد که علاوه بر ارتباط زیاد با بازرگانان سرشناس عربستان، در بانک العربی الوطنی عربستان هم فعالیت داشته است.
عوض الله همچنین با امارات ارتباطاتی داشته است از جمله او عضو شورای اداره دانشکده دبی در سال 2008 بوده است.
وی همچنین یکی از افراد فعالی بود که در نشست داووس صحرا شرکت داشت و شبکه های تلوزیونی بارها او را در کنار محمد بن سلمان نشان دادند. این نشست اقتصادی را عربستان با هدف پاک کردن چهره این کشور از لکه ننگ ربودن و قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار مخالف برگزار کرد.
بازداشت «باسم عوض الله» مهره عربستان در اردن
درحالی که عربستان در تلاش برای پاک کردن ردپای خود از حوادث امنیتی اردن است، ناظران معتقدند در سایه ادله موجود تصور اینکه سعودی‌ها از رویدادهای اردن آگاه نبوده باشند، دشوار است.
به گزارش روزنامه الاخبار، بعد از پاک شدن گرد و غبار حوادث امنیتی در اردن که گفته می شد در قالب یک کودتا علیه پادشاهی این کشور است و با توجه به شواهد و افراد دخیل در این جریان، عربستان سعودی اولین متهم شناخته شد. ریاض علاوه بر صدور بیانیه در مدت کوتاه فیصل بن فرحان وزیر خارجه خود را به اردن فرستاد تا اعتبار سعودی‌ها و به ویژه «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان را که به نظر می‌رسد پرونده اردن نیز در کنار پرونده آمریکا بار اضافی بر دوش وی شده، نجات دهد.
کارشناسان معتقدند شرایطی که اکنون محمد بن سلمان در آن قرار دارد مشابه وضعیت وی پس از ربودن «سعد حریری» نخست وزیر مکلف لبنان و نیز قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد آل سعود است. ولیعهد عربستان برای اولین بار بعد از قتل خاشقجی در کنفرانس سرمایه‌گذاری آینده در این کشور در اواخر 2018 حاضر شد و زمانیکه در این کنفرانس از وی درباره چگونگی قتل جمال خاشقجی سوال شد او پاسخ داد که این سوال خارج از چارچوب این نشست است.
در این کنفرانس همچنین سعد حریری به عنوان سخنران کنفرانس در کنار محمد بن سلمان نشسته بود؛ در حالی که یک سال قبل از آن در عربستان ربوده شد. در این نشست بن سلمان تلاش کرد جریان ربوده شدن حریری و قتل خاشقجی را در یک ترازو قرار داده و اعلام کرد این جنایت محکوم است و عاملان آن مجازات خواهند شد. او درباره ربوده شدن حریری نیز به شوخی گفت نگویید ربوده شده، او دو روز در کنار ما بود. اما کسی که این سوالات برنامه‌ریزی‌شده را از بن سلمان پرسید شخصی نبود جز «باسم عوض الله» مشاور اردنی وی که شخصاً این جلسه را مدیریت می‌کرد.
امروز باسم عوض الله در صف مقدم حوادث امنیتی اردن ظاهر شده و متهم اصلی این رویدادها به شمار می‌رود. با توجه به رابطه ای که محمد بن سلمان با باسم عوض الله دارد ناظران معتقدند تصور این که ولیعهد سعودی از پیش از اتفاقات اردن آگاه نبوده، دشوار است.
بعد از این که رخدادهای امنیتی در اردن به نتیجه نرسید و گرد و غبار کودتا به نوعی پاک شده، عربستان معتقد است که اکنون زمان پاکسازی آثار ردپای ریاض در این وقایع فرا رسیده و پرونده باسم عوض الله باید به گونه‌ای رسیدگی شود که به ضرر سعودی‌ها نباشد. محمد بن سلمان در شرایطی درگیر پرونده کودتای اردن شده که هنوز پرونده جنگ یمن و گزارش قتل جمال خاشقجی را نبسته است.
در همین زمینه ظاهراً فیصل بن فرحان برای انتقال پیام «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی به اردن سفر کرد اما کارشناسان معتقدند معنای آشکار این پیام ایجاد ساز و کاری برای انجام معامله‌ای جهت آزاد کردن باسم عوض الله و خارج کردن وی از اردن بود. همزمان با آن ملک سلمان و محمد بن سلمان به شکل شتابزده طی تماس با «عبدالله دوم» پادشاه اردن درصدد پاک کردن اتهامات مربوط به عربستان در جریان حوادث امنیتی اردن برآمدند.
واقعیت آن است که هرچند اردن طرف‌های خارجی را به دست داشتن در تلاش برای کودتا در این کشور متهم می‌کند، اما بدون ارائه ادله و شواهد نمی‌تواند این کار را انجام دهد؛ زیرا هر کلمه که از «امان» (پایتخت اردن) بیرون بیاید پیامدهای سیاسی و اقتصادی و امنیتی برای آن در پی خواهد داشت. در واقع اردن کشوری نیست که دارای اقتصاد واقعی و منابع طبیعی قوی باشد. این کشور در ازای سیاست‌هایی که دنبال می‌کند و یا خدماتی که ارائه می دهد تحت نظارت و کمک هایی که عمده آن از ایالات متحده و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی و امارات به عنوان پاداش پیمان «وادی عربه» با رژیم صهیونیستی، دریافت می‌کند پا برجا مانده است.
وزیر خارجه اردن: شاهزاده حمزه می‌خواست خود را حاکم جایگزین نشان دهد
وزیر خارجه اردن تأکید کرد که شاهزاده حمزه فعالیت‌هایی را با هدف برانگیختن خشم مردم نسبت به وضعیت اقتصادی و نشان دادن خودش به عنوان حاکم جایگزین انجام می‌داد.
ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن در گفتگو با روزنامه وال استریت ژورنال درباره رخدادهای روز شنبه در اردن گفت: مقامات اردن تهدید روزافزون شاهزاده حمزه بن الحسین را که از عملکرد ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن انتقاد می‌کرد، خنثی کردند. تحرکات و تهدیدات به طور کامل مهار شد و اوضاع تحت کنترل است.
وی گفت: شاهزاده حمزه تهدید فوری نبود بلکه همواره برای برانگیختن خشم مردمی نسبت به وضعیت وخیم اقتصادی و نشان دادن خودش به عنوان حاکم جایگزین تلاش می‌کرد.
الصفدی گفت: هدف فعالیت‌های شاهزاده حمزه برهم‌زدن ثبات کشور بود. جدول زمانی و اقدامات لجستیکی چنین حمله‌ای که به حد کودتا نرسید، بررسی شد.
نیروهای امنیتی اردن حدود 20 تن از جمله برخی از نزدیکان شاهزاده حمزه را بازداشت کردند. شاهزاده حمزه ارتکاب هرگونه اقدام غیرقانونی را تکذیب می‌کند.
روزنامه وال استریت ژورنال نوشت: این حوادث عرصه سیاسی اردن را تهدید می‌کند.
این روزنامه در ادامه نوشت: عبدالله دوم با خشم عمومی روزافزونی به ویژه در سایه شیوع کرونا و وضعیت دشوار اقتصادی مواجه است. در این راستا شاهزاده حمزه با اعتراضات مردمی همراه شده است و حمایت گسترده مردمی را حفظ می‌کند. وی اخیرا نیز دیدارهای متعددی با عشایر اردن داشت.
واکنش ها به کودتای نافرجام در اردن
ساعاتی بعد از انتشار برخی گزارش ها از وقوع کودتای نافرجام در اردن و بازداشت گسترده اعضای خاندان سلطنتی در این کشور، دولت آمریکا به این تحولات واکنش نشان داد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با بیان اینکه گزارش ها درباره تحولات اردن را به دقت رصد می کنند، گفت «ما از نزدیک گزارش ها را دنبال می کنیم و با مقام های اردنی در تماس هستیم.»
به گزارش آسوشیتدپرس، «ند پرایس» اضافه کرد «ملک عبدالله یک شریک کلیدی ایالات متحده است و حمایت کامل ما را دارد.»
در پی انتشار این اخبار، عربستان سعودى اعلام کرد در کنار اردن ایستاده و از تصمیمات ملک عبدالله دوم براى حفظ امنیت کشورش پشتیبانى مى کند. دیوان پادشاهی عربستان در پی این تحولات، اعلام کرد: «بین ما و اردن پیوندهای نزدیکی وجود دارد که بر اساس برادری و سرنوشت واحد است.»
سخنگوى رئیس جمهور مصر، نیز حمایت قاهره را از اقدامات ملک عبدالله پادشاه اردن، براى حفظ امنیت و ثبات در کشورش اعلام کرد.
به گزارش خبرگزارى دولتى بحرین، «حمد بن عیسى آل خلیفه» پادشاه بحرین نیز حمایت خود را از ملک عبدالله پادشاه اردن و اقداماتش براى حفظ امنیت و ثبات در این کشور اعلام کرد.
کویت نیز اعلام کرد که در کنار اردن قرار دارد و از همه تدابیر و اقداماتی که ملک عبدالله دوم برای حفظ امنیت و ثبات اردن انجام داده حمایت می کند.
وزارت خارجه کویت اعلام کرد که دولت کویت در کنار اردن است و همه تدابیر و اقداماتی که ملک عبدالله بن حسین پادشاه این کشور و شاهزاده حسین بن عبدالله دوم ولیعهد برای حفظ امنیت و ثبات این کشوراتخاذ کرده اند حمایت می کند.
وزارت خارجه کویت تصریح کرد که امنیت و ثبات اردن،امنیت و ثبات کویت به شمار می رود.
دبیر شوراى همکارى خلیج فارس هم در بیانیه اى اعلام کرد این شورا در کنار اردن ایستاده و از تمام اقدامات این کشور براى حفظ ثبات و امنیت حمایت مى کند.
«سعد حریری» هم در توئیتی ضمن حمایت از پادشاه اردن نوشت: «امنیت و ثبات اردن پایه و اساس امنیت و ثبات در جهان عرب است.»
«محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز همبستگی خود را با ملک عبدالله دوم پادشاه اردن اعلام کرد
عباس با صدور بیانیه ای تأکید کرد که در کنار پادشاه، حکومت و ملت اردن می ایستد و از تدابیری که ملک عبدالله دوم برای حفظ امنیت و تضمین ثبات و وحدت کشور اتخاذ کرده حمایت می کند.
وی امنیت و ثبات اردن را مصلحت فلسطین دانست.
در همین حال، ملکه«نور» مادر شاهزاده«حمزه بن حسین» و همسر ملک«حسین» پادشاه سابق و درگذشته اردن خواستار آن شد که «حقیقت و عدالت» برای همه قربانیان بی گناه متهم به کودتا برقرار شود.
ملکه نور در توئیتی در حساب خود در توئیتر نوشت: دعا می کنم که حقیت و عدالت برای همه قربانیانی که این بهتان شنیع به آنها زده شده است،برقرار شود».
بازداشت مقامات ارشد و اعضای خانواده سلطنتی در اردن امری نادر است چرا که این کشور به اصطلاح یکی از باثبات ترین کشورهای جهان عرب به حساب می آید.
اردن از متحدان کلیدی غرب در خاورمیانه به شمار می رود. با وجود آنکه ده سال پیش در همین روزها تظاهراتی به تاسی از انقلاب های عربی در این کشور به راه افتاد، اما این جنبش اعتراضی دیری نپایید.
ملک عبدالله، پسر ملک حسین هاشمی، از سال 1999 پادشاه اردن است. ملک عبدالله در سال 2004 عنوان ولیعهدی را از شاهزاده حمزه گرفت. این ضربه ای به ملکه نور تلقی شد که امیدوار بود بزرگترین پسرش شاه شود. شاهزاده حمزه که در آن زمان 24 سال داشت نوه مورد علاقه ملک حسین پادشاه سابق اردن بود.
اردن منابع طبیعی کمی دارد و اقتصاد این کشور در همه گیری کرونا به شدت آسیب دیده است.
این کشور در سال 1994 با رژیم صهیونیستی پیمان صلح امضا کرد.
تلاش برای پایان بحران
سی ان ان نیز گزارش داد که نامه ای که توسط «حمزه بن حسین» ولیعهد سابق اردن امضا شده، نشان می دهد که او اعلام بیعت کرده و آماده است تا از «برادر ناتنی خود، ملک عبدالله دوم و ولیعهد» «کمک و پشتیبانی کند».
این اعلامیه پس از این امضا شد که «ایمن صفدی» معاون نخست وزیر اردن شاهزاده حمزه بن حسین، ولیعهد سابق این کشور را متهم به ارتباط با یک کشور خارجی کرد و مدعی شد که سرویس اطلاعاتی یک کشور خارجی با همسر ولیعهد سابق در ارتباط بوده تا برنامه خروج آنها از اردن با یک هواپیمای شخصی را سازماندهی کند.
روز دوشنبه نامه ای با سربرگ شاهزاده توسط حساب توئیتر دربار سلطنتی به اشتراک گذاشته شد که در آن به آشفتگی آخر هفته اشاره شده و بر حمایت وی از حاکم اردن تأکید شده است.
در آن گفته شده است که با توجه به حوادث «دو روز گذشته، من خود را در اختیار اعلیحضرت پادشاه قرار دادم، و مجدداً تأکید می کنم که همیشه به عهد نیاکان، وفادار به میراث آنها متعهد خواهم ماند.»
این نامه می افزاید: «من همواره آماده کمک و حمایت از مقام پادشاهی و ولیعهد او خواهم بود.»
«ملک دهلان» که یک میانجی گر حرفه ای است و از دوستان نزدیک خانواده سلطنتی اردن است در بیانیه ای جداگانه از «موفقیت» در آشتی دادن این دو عضو ارشد دربار اردن خبر داده بود گفته بود که انتظار دارد به زودی بیانیه ای از سوی طرفین صادر شود.
نامه شاهزاده حمزه ساعاتی پس از آن منتشر شد که ملک عبدالله با پیشنهاد میانجی گری برای حل اختلاف در خاندان سلطنتی هاشمی موافقت کرد. طبق گزارش ها وظیفه میانجی گری به شاهزاده «حسن»، عموی ملک عبدالله و شاهزاده حمزه واگذار شده است.
اگرچه بروز تنش میان اعضای خاندان سلطنتی اردن بی‌سابقه نیست اما کشیده شدن این تنش به صحنه عمومی و رسانه‌ها در این کشور امری بسیار نادر بوده است.